Ongeziene grondstoffencrisis - zware impact op diervoeding

Eind vorig jaar rolden er al twee Nutri.Mails uit onze pen waarbij de dure fosfaat- en grondstofprijzen werden aangekaart. Niemand die toen kon vermoeden dat de situatie er amper twee maanden later nog véél erger zou uitzien. Intussen staan de media de laatste dagen bol van onheilspellende berichten, waarbij de begrippen voedselcrisis en schaarste niet langer worden geschuwd. De prijzen van de meeste mengvoergrondstoffen zijn intussen gestegen tot nooit geziene niveaus, terwijl ook de beschikbaarheid van sommige grondstoffen en voederadditieven ronduit problematisch wordt.      

• Rusland en Oekraïne zijn twee belangrijke netto-exporteurs van tarwe en maïs. De graanprijzen zijn als gevolg van de oorlog tussen beide landen nu al opgelopen tot ongeziene niveaus (> 400€/T).
• Zo'n 20% van de wereldhandel van maïs komt uit uit Oekraïne, dat normaal gesproken ook dé hofleverancier van Europa is. Frankrijk en Roemenië zijn in die context eerder kleine producenten die dat verlies lang niet kunnen compenseren.
• Braziliaanse maïs kan een gedeeltelijk alternatief worden, maar die aanvoer komt meestal maar beschikbaar vanaf augustus. Intussen importeert China nu al volop Amerikaanse maïs. 
• De maïs die in de EU wordt verwerkt voor humane consumptie, betreft uitsluitend (= verplicht) non-GMO graan. Braziliaanse en USA-maïs zijn GMO, en kunnen daardoor enkel in diervoeders worden verwerkt.
• De EU is normaal gesproken een netto-uitvoerder van tarwe, maar het is nog maar de vraag of dit zo zal blijven.
• Noord-Afrikaanse landen haalden tot nu toe immense hoeveelheden granen uit Oekraïne en Rusland. Nu Rusland er zelfs mee dreigt om ook de graankraan dicht te draaien, vrezen analisten als gevolg van de sterk gestegen prijzen nu al voor een nakende hongersnood in Afrika. Vraag zal ook zijn in welke mate de EU straks haar eigen tarwe gaat exporteren naar Afrika. Hier ontstaat een groot ethisch dilemma: gaat EU haar graan straks reserveren voor menselijke of voor dierlijke consumptie? Export naar Afrika zou wel eens kunnen leiden tot tekorten voor diervoeding...
• Komt daar nog bij dat er intussen sterk wordt gevreesd dat ook de inzaai van nieuwe granen in Oekraïne straks ernstig in het gedrang komt als de gevechten nog lang aanhouden. De graanprijzen zouden nog lange tijd erg hoog kunnen noteren.

• Onvermijdelijk: dure granen leiden vanzelfsprekend ook tot hogere prijzen van de graanbijproducten.
• In geval van maïs DDGS - dat tot nu toe enkel op basis van non-GMO maïs werd geproduceerd - zou het wegvallen van Oekraïense maïs in het slechtste geval kunnen betekenen dat de productie tijdelijk wordt opgeschort. Braziliaanse en USA maïs zijn voor de productie van bio-ethanol momenteel géén optie in de EU, omwille van GMO.
• Ook andere maïsbijproducten (maïsvoermeel, maïskiemschroot, maïsglutenfeed, maïskiemen...) zijn nevenproducten van de maïsverwerking voor humane consumptie - en dus per definitie altijd non-GMO materiaal. En dus weinig alternatieven in het vooruitzicht.
• Onnodig hier nog aan toe te voegen dat ook de tarwebijproducten deze moeilijke dans niet zullen kunnen ontspringen. 

• Zonnepitschroot is één van de eerste grondstoffen die intussen zo goed als onbeschikbaar zijn geworden. In Oekraïne kan intussen niet meer geladen worden en tot overmaat van ramp dreigt Rusland ook hier met een exportban.
• Veel alternatieven zijn er niet: Argentinië kan hooguit 5% leveren van het volume dat normaal uit Oekraïne en Rusland komt.
• Ook dreigt het probleem nog groter te worden als straks de inzaai van zonnebloemen in Oekraïne niet van start kan gaan.
• Alle plantaardige oliën (zonnepit, soja, koolzaad, palm...) worden intussen meegezogen in de opwaartse prijsspiraal.

• Wie zou denken dat koolzaadschroot als eiwitbron minder onderhevig is aan volatiliteit, is er nu al aan voor de moeite. Als gevolg van een door droogte mislukte oogst in 2021, is de aanvoer van koolzaad uit Canada bijna compleet drooggevallen. Daardoor is koolzaadschroot zo goed als onvindbaar geworden en dus ook onbetaalbaar.
• Oost-Europa is eveneens een belangrijke producent van koolzaad. Het is een typisch wintergewas, dat intussen dus reeds in de grond steekt. Nu nog afwachten wat de opbrengst gaat worden.

• De toevoer van Russisch lijnzaad is intussen al volledig drooggelegd. Vorig jaar was ook de Canadese oogst door droogte erg teleurstellend, waardoor er weinig materiaal te vinden is. 
• Een alternatief voor lijnzaad als bron van omega-3 vetzuren kan - naast visolie - ook het gebruik van DHA Gold zijn. Het bevat een hoge concentratie aan DHA, een omega-3 vetzuur dat veel efficiënter wordt opgenomen en gemetaboliseerd dan het alfa-linoleenzuur uit lijnzaad. De aanbevolen dosering van DHA Gold bedraagt 500 - 1500 mg/kg diervoeder.

• Door de problemen met de hoger vermelde "midpro" eiwitbronnen, wordt de toevoer van soja des te belangrijker. Ook de prijzen op de sojamarkt zijn daardoor figuurlijk ontploft.
• Er is bovendien nog een andere factor die de forse prijsstijgingen verklaart: het dure gas dat als energiebron wordt gebruikt bij het crushen van soja, maar ook van koolzaad en zonnepitten. De voorbije jaren was de lokale crush van oliehoudende zaden in West-Europa nochtans fors toegenomen (onder meer als gevolg van de toenmalig lage gasprijzen). Momenteel gaat naar schatting zo'n 50 - 60€ per ton soja naar de kostprijs van het gas dat nodig is als energiebron voor de crush. 

• Yara International, het grootste meststoffenbedrijf ter wereld, voorspelt een wereldwijde voedselcrisis als Rusland vasthoudt aan de exportban voor meststoffen. Afgelopen week kondigde Rusland op eigen initiatief zo'n exportverbod af. Yara haalt  een aanzienlijke hoeveelheid essentiële grondstoffen uit Rusland, dat enorme hoeveelheden kalium en fosfaat produceert. Behalve stijgende meststofprijzen, zal dit ook gevolgen hebben voor de mineralen die in diervoeding worden verwerkt. 
• De fosfaatcrisis brak begin dit jaar - nog voor de crisis in Oekraïne - alle records waarbij de prijs voor monocalciumfosfaat de grens van 1000€ per ton ruimschoots overschreed. De huidige oorlogscrisis in acht genomen, moeten ook hier de komende tijd geen prijsdalingen worden verwacht.

• Rusland is een belangrijke producent van het populaire antioxidant BHT. De crisis heeft intussen geleid tot een forse toename van de prijs. BHT kan intussen niet langer geïmporteerd worden uit Rusland. Er zijn weinig of geen alternatieven...
• Opvallend: de dreiging rond het gebruik van kernwapens zorgt momenteel voor een toenemende vraag naar iodium. Heeft gevolgen voor de prijzen van Ca-iodaat en kaliumiodide.
• Rusland is een belangrijke producent van kaliumchloride.
• Voederadditieven die in Oost-Europa (vb. Bulgarije) worden geproduceerd, ondervinden problemen met het wegtransport richting het westen.
• Voederenzymen zoals Ronozyme WX, Multigrain, ProAct en HiPhos kunnen helpen om de dure grondstoffen beter te valoriseren in diervoeders. Het advies luidt meer dan ooit om deze additieven in te rekenen op basis van de aanbevolen matrixwaarden (energie, verteerbare aminozuren, fosfor...). Dat levert nu meer dan ooit een kostenbesparing op, al weegt die natuurlijk niet op tegen de sterk gestegen grondstofprijzen.